TS.BS Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức (Ảnh: Thu Trang)
Phát biểu tại buổi họp báo, TS.BS Dương Đức Hùng – Giám đốc Bệnh viện cho biết, đây là ca bệnh đặc biệt hiếm gặp, đòi hỏi sự phối hợp liên chuyên khoa, áp dụng những kỹ thuật phẫu thuật và hồi sức tiên tiến hàng đầu hiện nay. Bên cạnh đó, bức tranh toàn cảnh về hoạt động ghép tạng tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong 2 năm qua – giai đoạn chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ về số ca ghép thành công, mang lại sự sống mới cho hàng trăm người bệnh cũng phản ánh dấu ấn từ sự định hướng chiến lược và chỉ đạo kịp thời của Ban giám đốc, góp phần thúc đẩy phát triển chuyên môn và nâng cao chất lượng điều trị.
Ông Hà Anh Đức – Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế
Đến dự buổi họp báo, ông Hà Anh Đức – Cục trưởng Cục Khám chữa bệnh, Bộ Y tế nhận định: Sự thành công của ca ghép tạng không chỉ cho riêng gia đình người bệnh mà còn giúp cho cả xã hội. Trong lĩnh vực khám chữa bệnh nói chung và lĩnh vực ghép tạng nói riêng, thì đây là sự thành công lớn cho Việt Nam.
“Sự thành công của ca ghép tạng này, đã trả lại người mẹ một đứa con gái, trả lại cho cậu con trai 13 tuổi một người mẹ và trả lại cho cô em gái một người chị gái” – ông Hà Anh Đức xúc động chia sẻ.
Các bác sĩ Bệnh viện Việt Đức đang thực hiện ca ghép tạng Tim – Phổi cho bệnh nhân
Bác sĩ Phạm Hữu Lư – một trong các y, bác sĩ thực hiện ca ghép cho biết: Ghép khối tim – phổi là một kỹ thuật y học tiên tiến, trong đó cả tim và hai phổi của người bệnh được thay thế đồng thời bằng tim và hai phổi khỏe mạnh từ người hiến tạng phù hợp. Đây là giải pháp điều trị cuối cùng cho các bệnh nhân mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối, khi tất cả các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả.
Ca phẫu thuật đòi hỏi kỹ thuật cao, phối hợp nhiều chuyên khoa và hệ thống hồi sức, chăm sóc sau mổ đặc biệt. Trên thế giới, ghép khối tim – phổi được thực hiện rất ít do yêu cầu nguồn tạng hiếm, quy trình phẫu thuật phức tạp và nguy cơ biến chứng cao; được chỉ định cho những trường hợp mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối khi tất cả các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả.
Bệnh nhân Trần Như Q (38 tuổi) đã được hồi sinh sau ghép đa tạng
Các tình huống thường gặp gồm: bệnh tim bẩm sinh phức tạp kèm tăng áp động mạch phổi kiểu Eisenmenger; tăng áp động mạch phổi nặng đã gây suy tim phải không hồi phục; hoặc bệnh phổi giai đoạn cuối kèm bệnh tim trái không thể sửa chữa.
Do yêu cầu nguồn tạng hiếm và kỹ thuật cực kỳ phức tạp, mỗi năm toàn thế giới chỉ thực hiện khoảng 100 ca ghép loại này.
Tỷ lệ thành công tại các trung tâm lớn trên thế giới: Nhờ những tiến bộ về phẫu thuật, hồi sức và chăm sóc sau ghép, kết quả ghép khối tim – phổi đã được cải thiện rõ rệt. Tại Anh, tỷ lệ sống sau 90 ngày đạt khoảng 85% và sau 1 năm là 72%. Tại Mỹ, một số trung tâm hàng đầu như Stanford Health Care ghi nhận tỷ lệ sống 1 năm tới gần 90%, cao hơn mức trung bình toàn quốc. Nhiều báo cáo quốc tế cho thấy tỷ lệ sống 5 năm sau ghép hiện đạt khoảng 60%, minh chứng cho hiệu quả của phương pháp này trong kéo dài và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Người bệnh được thực hiện thành công ca ghép Tim – Phổi tại Bệnh viện Việt Đức là bệnh nhân Trần Như Q (38 tuổi) có tiền sử: thông liên nhĩ – tăng áp động mạch phổi nặng đã bít dù thông liên nhĩ tại Bệnh viện Tim Hà Nội năm 2011, không theo dõi thường xuyên, mới dùng thuốc được 1 năm trở lại, bệnh nhân không có tiền sử tai biến mạch máu não.
Bệnh nhân vào viện được chẩn đoán: hội chứng eisenmenger – suy thất phải không hồi phục – hở ba lá nặng/ tiền sử bít dù thông liên nhĩ, khả năng tử vong tính theo ngày, có chỉ định ghép cả tim và phổi đồng thời dù không kịp thời gian điều trị suy dinh dưỡng và phổi người hiến có nhiễm khuẩn Acinetor baummani và to hơn lồng ngực người nhận.
Kỹ thuật ghép khối tim – phổi cải tiến phối hợp liên chuyên khoa: Nội tim mạch lồng ngực, gây mê – hồi sức, ngoại, phục hồi chức năng, dinh dưỡng… với thời gian phẫu thuật là 7 giờ. Các chuyên gia phải sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể thay thế tạm thời tim và phổi trong thời gian 7 giờ; Đảm bảo tim hoạt động tốt nhưng cần tránh truyền nhiều dịch gây phù phổi, dùng ít thuốc mê và đưa vào các phương tiện theo dõi huyết động tiên tiến nhất; Cắt bớt phổi hai bên cho vừa, nối hai phế quản gốc thay vì nối khí quản theo kinh điển để tưới máu miệng nối tốt hơn, soi phế quản ống mềm trong mổ đánh giá 2 miệng nối phế quản gốc.
Sau ghép phổi, người bệnh cần dùng thuốc ức chế miễn dịch mạnh nhưng rất dễ nhiễm khuẩn vì thông với bên ngoài và phổi hiến nhiễm khuẩn A. Baummani đa kháng sẵn, do đó cần cân bằng liều thuốc ức chế miễn dịch (vì thuốc làm giảm đề kháng); Siêu lọc máu để điều trị suy thận do nhiều nguyên nhân, ekip đã hội chẩn ngừng kháng sinh độc thận và kiểm soát nồng độ thuốc ức chế miễn dịch để thận ít độc và hồi phục sau 2 tuần; Tăng nuôi dưỡng tĩnh mạch và tiêu hóa, làm sạch phổi bằng mở khí quản, soi hút và tập phục hồi chức năng. Bệnh nhân tiếp tục được theo dõi hồi sức sau ghép.
Niền hạnh phúc của cả bệnh nhân cũng như thầy thuốc
Thành công của ca ghép đồng thời tim – phổi không chỉ đánh dấu bước tiến vượt bậc trong năng lực ghép tạng, đặc biệt là ghép đa tạng, mà còn khẳng định trình độ chuyên môn của đội ngũ y tế Việt Nam trong lĩnh vực ngoại khoa. Thành tựu này mở ra cơ hội sống và hướng điều trị mới cho những bệnh nhân mắc bệnh tim – phổi giai đoạn cuối.
Được biết, trong năm 2025, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện số lượng trường hợp lấy và ghép đa tạng từ người hiến chết não cao nhất từ trước đến nay. Chương trình lấy và ghép đa tạng từ người hiến chết não tại bệnh viện được tiến hành từ năm 2010 và là bệnh viện đầu tiên trong cả nước tiến hành kỹ thuật này, số lượng người hiến chết não trung bình hàng năm ở mức 8-10 trường hợp, cao nhất là năm 2025 được 25 trường hợp hiến chết não.
Người nhà bệnh nhân xúc động gửi lời cảm ơn đến đội ngũ y, bác sĩ Bệnh viện Việt Đức
Tuy nhiên từ cuối năm 2023 và đặc biệt là trong năm 2025 đã có sự tăng đột biến về số lượng người hiến chết não, tính từ tháng 08/2024 đến 08/2025 bệnh viện đã vận động được hơn 50 trường hợp chấn thương sọ não nặng đồng ý hiến tạng, thực hiện lấy đa tạng từ 34 trường hợp hiến chết não. Đặc biệt, có những tuần bệnh viện đã thực hiện lấy đa tạng từ người hiến chết não để ghép cho loạt bệnh nhân nhận tim, nhận gan, nhận thận và thậm chí có bệnh nhân nhận 2 tạng cùng lúc (là trường hợp bệnh nhân ghép tim và gan đồng thời, tim và phổi đồng thời, gan và thận đồng thời).
Cụ thể: Tổng số trường hợp ghép tạng từ người hiến sống và chết não tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức tính đến 12/08/2025: 2478 trường hợp (gồm ghép tim, phổi, gan, thận). Tạng ghép: Tim từ hiến chết não 109; Phổi từ hiến chết não 8; Gan (Gan từ hiến chết não 144; Gan từ hiến sống 25); Thận (Thận sống 1960; Thận từ hiến chết não 232). Số lượng hiến mô, tạng sau chết não đến ngày 12/08/2025: 150 trường hợp.
Ngoài ra, cũng theo báo cáo của bệnh viện trong 01 năm nay từ 08/2024 đến 08/2025 ghi nhận số trường hợp đồng ý hiến tạng chết não tăng kỷ lục, vì vậy số lượng trường hợp lấy đa tạng sau khi hồi sức và chẩn đoán chết não cao nhất từ trước đến nay.
Thu Trang
