(ĐHVO). Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 ra đời và có hiệu lực từ ngày 01/01/2018 chính là căn cứ pháp lý quan trọng, cùng với các văn bản hướng dẫn thi hành để tổ chức, thực hiện các nhiệm vụ trợ giúp pháp lý cho mọi người. Trải qua hơn 06 năm thi hành Luật, hoạt động trợ giúp pháp lý đã thực sự đi vào đời sống pháp luật, mang lại hiệu quả thiết thực, giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người nghèo và các đối tượng chính sách, đối tượng yếu thế trong xã hội, trong đó có NKT, bảo đảm sự công bằng trong tiếp cận công lý đối với các đối tượng.
Tuyên truyền, tư vấn pháp luật cho các đối tượng chính sách luôn được Trung tâm TGPL Nhà nước của tỉnh quan tâm. Trong ảnh: Một buổi phối hợp tuyên truyền, tư vấn pháp luật tại huyện Võ Nhai tháng 11-2023 của Trung tâm với Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh.
Trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên hiện đang có trên 26 nghìn NKT. Đây là những người bị khiếm khuyết một hoặc nhiều bộ phận cơ thể hoặc bị suy giảm chức năng được biểu hiện dưới dạng tật khiến cho lao động, sinh hoạt, học tập gặp rất nhiều khó khăn. Bởi vậy, việc bảo đảm sự công bằng trong tiếp cận công lý đối với NKT là rất quan trọng, giúp NKT được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong cuộc sống, hòa nhập cộng đồng. Ông Vũ Văn Chính, Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý (TGPL) Nhà nước tỉnh Thái Nguyên tâm sự: Các trợ giúp viên pháp lý khi được cử tham gia tố tụng với tư cách là người bào chữa để thực hiện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị cáo (gồm các bị cáo là NKT) luôn nghiên cứu kỹ hồ sơ, đề nghị hội đồng xét xử quá trình nghị án cân nhắc tính chất, mức độ, nguyên nhân và điều kiện dẫn đến hành vị phạm tội, hậu quả thiệt hại, xác định nhân thân của bị cáo… để hạn chế mức thấp nhất tình tiết tăng nặng, phát hiện tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự để quyết định mức hình phạt phù hợp nhất có thể cho các bị cáo.
Có thể kể đến một số vụ việc gần đây liên quan đến các đối tượng là NKT của Tỉnh đã được TGPL hiệu quả như: Ông Đặng Văn Ngọc, sinh năm 1983, NKT xóm Kén, xã Nga My, huyện Phú Bình. Ông là NKT nặng, bị động kinh, được hưởng chế độ trợ cấp hàng tháng, có sổ điều trị ngoại trú tại Trạm y tế xã Nga My. Gia đình ông thuộc diện hộ mới thoát nghèo. Sau khi có đơn xin được TGPL (20/9/2023), với sự trợ giúp của bà Nguyễn Ngọc Quỳnh – Trợ giúp viên pháp lý thuộc Trung tâm TGPL Nhà nước của Tỉnh, việc giải quyết ly hôn giữa ông và vợ là bà D.T.B được giải quyết hợp tình, hợp lý, đúng pháp luật từ quyền nuôi con đến tài sản chung, nợ chung của hai vợ chồng với ngân hàng chính sách xã hội chi nhánh huyện Phú Bình. Ông Ngọc được miễn tiền án phí dân sự theo quy định.
Còn ông Lý Kim Đồng, sinh năm 1971, là NKT nặng thuộc Tổ dân phố Bắc Nam, xã Đồng Tiến, Thành phố Phổ Yên bị Viện Kiểm sát Nhân dân thành phố Phổ Yên ban hành bản cáo trạng, truy tố ra trước Tòa án Nhân dân thành phố Phổ Yên về tội danh “Tàng trữ trái phép chất ma túy” (Bản Cáo trạng số 106/CT-VKSPY ngày 03/7/2023). Sau khi nghiên cứu hồ sơ, do bị cáo thuộc diện NKT có điều kiện kinh tế khó khăn, bản thân lại không có nghề nghiệp ổn định, cũng không có tài sản giá trị lớn; mục đích mua ma túy không nhằm kiếm lợi nhuận mà chỉ để sử dụng cá nhân; bản thân bị cáo là người có nhân thân tốt, chưa có tiền án tiền sự; quá trình điều tra và tại phiên tòa bị cáo đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải về hành vi phạm tội của mình, trợ giúp viên pháp lý Nguyễn Thị Dung đã đề nghị Hội đồng xét xử xem xét miễn hình phạt bổ sung cho bị cáo, miễn án phí và được giảm nhẹ một phần hình phạt (giảm từ 24 tháng tù xuống 18 tháng tù) để bị cáo sớm được trở về với gia đình.
Ông Ngô Văn Định, sinh năm 1976, trú tại xóm Làng Tràng, xã Tràng Xá, huyện Võ Nhai là NKT đặc biệt nặng, thuộc diện hộ cận nghèo, bị liệt 2 chân, hiện nay nằm một chỗ, sống nhờ vào trợ cấp của Nhà nước, phải có người phục vụ hàng ngày (nhờ hỗ trợ của mẹ đẻ năm nay đã 85 tuổi). Ông Định bị Tòa án Nhân dân huyện Võ Nhai xử phạt 9 tháng tù về tội đánh bạc (Bản án số 52.2022/HS-ST ngày 19/12/2022). Do nghe theo bạn bè rủ rê, bị cáo Định đã lao vào con đường đánh bạc (lô, đề) bằng cách khấu trừ tiền thắng vào số tiền bị cáo chơi. Bị cáo tham gia vụ án với vai trò đồng phạm giản đơn; quá trình điều tra bị cáo đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, giúp các cơ quan tố tụng giải quyết vụ án được thuận lợi; bị cáo lại là đối tượng chưa có tiền án. Áp dụng các điều khoản với một số tình tiết có thể giảm nhẹ theo quy định của Bộ luật Hình sự, bà Lê Thúy Hằng – người được Trung tâm TGPL của Tỉnh phân công trợ giúp pháp lý cho bị cáo Định đã đề nghị Hội đồng xét xử chấp nhận kháng cáo của bị cáo Ngô Văn Định, cho bị cáo được hưởng án treo 09 tháng, miễn nộp án phí hình sự.
Cán bộ Trung tâm TGPL tỉnh phát tài liệu cho bà con xóm Liên Phương, xã Văn Lăng, huyện Đồng Hỷ tại buổi tư vấn pháp luật ngày 16/4/2024.
Đó chỉ là 3 trong số hàng trăm NKT được hưởng chế độ TGPL những năm qua trên địa bàn Tỉnh. Xét thấy các tài liệu lưu trong hồ sơ vụ án và tại phiên tòa, các bị cáo đều là NKT, không có tài sản gì có giá trị lớn nên đều được đề nghị không xem xét áp dụng hình phạt bổ sung theo quy định của Bộ luật Hình sự. Mức hình phạt cơ bản vẫn đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, vừa mang tính giáo dục phòng ngừa chung và phục vụ tuyên truyền phổ biến pháp luật tại địa phương. Đồng thời qua đó cũng thể hiện tính nhân đạo, sự khoan hồng của pháp luật đối với người phạm tội.
Một buổi tập huấn về kỹ năng TGPL cho NKT tại Thái Nguyên tháng 3-2022
Nhằm triển khai có hiệu quả chính sách, pháp luật TGPL cho NKT thuộc diện được TGPL theo quy định của pháp luật, đồng thời tiếp tục nâng cao nhận thức của cộng đồng về các quyền của NKT, bảo đảm NKT được cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí theo quy định, hằng năm, Sở Tư pháp Thái Nguyên đều tham mưu cho UBND Tỉnh ban hành kế hoạch triển khai thực hiện chính sách TGPL cho NKT thuộc diện được TGPL.
Bà Vũ Thị Lệ Hằng, Giám đốc Sở Tư pháp Thái Nguyên cho biết, theo kế hoạch năm 2024, lãnh đạo Sở đã chỉ đạo tăng cường hơn nữa sự tham gia, phối hợp giữa Trung tâm TGPL thuộc Sở Tư pháp với các cơ quan, tổ chức có liên quan, nhất là cơ quan tiến hành tố tụng, các cơ quan, tổ chức có liên quan đến NKT, để họ bảo đảm quyền được TGPL với chất lượng và hiệu quả tốt nhất./.
Đỗ Thị Thìn
