Ngày 27/10/2025, tại Hà Nội, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) phối hợp với Tạp chí điện tử Đồng Hành Việt tổ chức Tọa đàm “Người khuyết tật – Hiểu pháp luật để sống tự tin, biết pháp luật để tự bảo vệ và thực hiện quyền cùng nghĩa vụ công dân”.
Tham dự chương trình có: ThS. Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý; Ông Đặng Văn Thanh, Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp hội về Người khuyết tật Việt Nam; ThS. Nguyễn Gia Cương, Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Đồng Hành Việt, Luật sư – Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiên Phú; và Bà Đoàn Ngọc Lan, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Người khuyết tật TP. Hà Nội.
Tại tọa đàm, ông Đặng Văn Thanh cho biết: theo các báo cáo định kỳ và khảo sát thực tế, mức độ hiểu biết pháp luật của người khuyết tật còn hạn chế. “Cả nước có hơn 6 triệu người khuyết tật, trong đó khoảng 1,7 triệu người nặng và đặc biệt nặng đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng. Tỷ lệ khuyết tật ở nông thôn cao hơn thành thị, nên khó khăn tiếp cận pháp luật càng lớn, nhất là với đồng bào dân tộc thiểu số.”
Ông Thanh phân tích thêm, rào cản đến từ hạn chế về học vấn, ngôn ngữ và điều kiện kinh tế – xã hội. Tỷ lệ biết chữ của người khuyết tật từ 15 tuổi trở lên chỉ đạt 79%, thấp hơn gần 20 điểm phần trăm so với người không khuyết tật. Trong khi đó, nội dung tập huấn pháp luật còn rời rạc, nhiều thuật ngữ chuyên môn khó hiểu.
Từ thực tế đó, ông đề xuất cần đào tạo giảng viên nguồn bài bản, biên soạn tài liệu dễ hiểu, tăng cường trợ giúp pháp lý lưu động, mở rộng truyền thông pháp luật thân thiện trên nền tảng số, và nâng cao kỹ năng cho trợ giúp viên pháp lý – đặc biệt kỹ năng làm việc với người khuyết tật, kỹ năng sử dụng ngôn ngữ ký hiệu và hiểu biết văn hóa dân tộc. “Trợ giúp viên pháp lý không chỉ là người bảo vệ quyền lợi mà còn là người truyền thông pháp luật – cầu nối đưa pháp luật đến gần hơn với cộng đồng,” ông nhấn mạnh.
Đại diện Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, ThS. Vũ Thị Hường khẳng định: quyền của người khuyết tật đã được pháp luật Việt Nam quy định rõ, phù hợp với Công ước Quốc tế về Quyền của người khuyết tật (CRPD). Người khuyết tật được bảo đảm các quyền bình đẳng trước pháp luật, quyền học tập, việc làm, chăm sóc sức khỏe, tiếp cận công trình công cộng và đặc biệt là quyền được trợ giúp pháp lý miễn phí.
Theo thống kê năm 2024, các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý đã kết thúc 37.343 vụ việc, tăng 13% so với năm 2023; trong đó có 1.619 lượt người khuyết tật có khó khăn về tài chính được trợ giúp.
Bà Hường cho rằng, mặc dù kết quả đạt được đáng khích lệ, nhưng thực tế vẫn còn khó khăn về cơ sở vật chất, nhân lực và kỹ năng chuyên biệt của trợ giúp viên pháp lý khi làm việc với người khuyết tật.
Cục đang tập trung vào các giải pháp trọng tâm như:
– Rà soát, hoàn thiện chính sách và pháp luật phù hợp với người khuyết tật;
– Đổi mới hình thức phổ biến và trợ giúp pháp lý bằng công nghệ thông tin, sách nói, tài liệu chữ nổi, video có ngôn ngữ ký hiệu;
– Tổ chức chương trình truyền thông và trợ giúp pháp lý lưu động tới vùng sâu, vùng xa;
– Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho trợ giúp viên pháp lý trong giao tiếp và làm việc với người khuyết tật.
“Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý sẽ tiếp tục phối hợp các ngành, địa phương đẩy mạnh truyền thông, hỗ trợ tiếp cận, nâng cao chất lượng trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật – góp phần hiện thực hóa phương châm ‘Không để ai bị bỏ lại phía sau’,” bà nhấn mạnh.
Từ góc độ cơ quan báo chí, ThS. Nguyễn Gia Cương khẳng định: “Truyền thông là cầu nối giúp các quy định pháp luật vốn khô khan trở nên gần gũi, dễ hiểu và có thể áp dụng ngay trong đời sống.”
Ông cho biết, trong thực tế, truyền thông về quyền pháp lý của người khuyết tật còn khiêm tốn; do đó, cần đa dạng hóa phương thức truyền thông như: chữ nổi, sách nói, video phụ đề, ngôn ngữ ký hiệu, infographic hoặc phát thanh bằng tiếng dân tộc.
“Trợ giúp viên pháp lý và luật sư khi tham gia tư vấn, hỗ trợ cho người khuyết tật cũng chính là đang thực hiện một hình thức truyền thông pháp luật cụ thể và hiệu quả,” ông nói.
Với vai trò là cơ quan ngôn luận của Liên hiệp hội về Người khuyết tật Việt Nam, Tạp chí Đồng Hành Việt cam kết đẩy mạnh truyền thông pháp luật và chính sách, phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng của người khuyết tật, góp phần để pháp luật thực sự trở thành điểm tựa giúp họ sống tự tin và hòa nhập.
Từ thực tiễn địa phương, bà Đoàn Ngọc Lan – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Người khuyết tật TP. Hà Nội, chia sẻ: Hội luôn coi việc hỗ trợ hội viên tiếp cận pháp luật là nhiệm vụ quan trọng.
Thời gian qua, Hội đã tổ chức nhiều lớp tập huấn, mời luật sư và trợ giúp viên pháp lý trực tiếp giảng giải, tư vấn các tình huống thực tế, giúp hội viên dễ hiểu và dễ áp dụng.
Nhiều trường hợp đã được hỗ trợ giải quyết tranh chấp dân sự, hôn nhân, lao động, thừa kế, hoặc hướng dẫn làm thủ tục xác nhận khuyết tật để hưởng chính sách.
Tuy nhiên, hoạt động vẫn gặp khó khăn do kinh phí hạn hẹp, tài liệu pháp luật còn phức tạp, hội viên nặng tật khó tham gia.
Bà Lan đề xuất nhân rộng mô hình câu lạc bộ pháp luật, xây dựng tài liệu dễ hiểu, phù hợp với từng dạng tật, như chữ nổi, sách nói, file điện tử, video có ngôn ngữ ký hiệu.
“Hội không chỉ phổ biến, hướng dẫn pháp luật cho hội viên, mà còn là cầu nối phản ánh tâm tư, nguyện vọng của người khuyết tật tới cơ quan Nhà nước, kết nối họ với các tổ chức và luật sư để chính sách thực sự đến gần cuộc sống,” bà nói.
Phần cuối tọa đàm, các đại biểu cùng chia sẻ những địa chỉ tin cậy để người khuyết tật tìm đến khi cần hỗ trợ pháp lý, bao gồm:
– 53 Trung tâm và 81 chi nhánh Trợ giúp pháp lý Nhà nước trên toàn quốc;
– Đường dây nóng Bộ Tư pháp: 024.6273.9631;
– Các Trung tâm trợ giúp pháp lý của Tạp chí điện tử Đồng Hành Việt hay ban pháp luật của Viện ACDC thuộc Liên hiệp hội về người khuyết tật Việt Nam…
Tại tọa đàm, các khách mời thống nhất rằng: Hiểu biết pháp luật là quyền lợi và cũng là hành trang quan trọng giúp người khuyết tật sống tự tin, chủ động và an toàn hơn trong xã hội.
Bên cạnh đó, nội dung Trợ giúp pháp lý không chỉ là quyền, mà còn là điểm tựa giúp người khuyết tật khẳng định vị thế bình đẳng của mình trong cộng đồng nhất là đối với các nhóm đối tượng như người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số…
Hải Phong
