Bệnh viện Đa Khoa tỉnh Nam Định.
Hạ tầng thân thiện, phát triển thực chất
Trong các khu đô thị mới ở thành phố Nam Định hay huyện Mỹ Lộc, không khó để bắt gặp hình ảnh các vỉa hè được thiết kế thấp, bằng phẳng; công viên có đường dẫn dành cho xe lăn; trường học, bệnh viện có lối đi riêng cho người khuyết tật. Những chi tiết tưởng chừng nhỏ ấy đang phản ánh rõ định hướng mới trong tư duy quy hoạch của Nam Định: phát triển không chỉ vì kinh tế, mà vì sự công bằng xã hội.
Theo Sở Xây dựng Nam Định, từ năm 2022, khi lập và điều chỉnh các đồ án quy hoạch đô thị, tỉnh đã yêu cầu các địa phương, nhà đầu tư và đơn vị tư vấn tích hợp yếu tố tiếp cận cho người khuyết tật ngay từ khâu thiết kế cơ sở hạ tầng. Tại một số khu tái định cư, như khu dân cư Bãi Viên, các căn hộ dành cho người thu nhập thấp đều đảm bảo tiêu chuẩn cơ bản về tiếp cận: cửa rộng, nền bằng, có nhà vệ sinh phù hợp cho người ngồi xe lăn.
Anh Trần Thu Đô hội viên Hội người khuyết tật tỉnh Nam Định, chia sẻ: “Trước đây tôi rất ngại ra ngoài vì nhiều nơi không có lối lên cho xe lăn, hay vỉa hè cao. Nhưng từ năm ngoái, khu phố có cải tạo, tôi có thể tự đi chợ, đến trạm y tế mà không cần người đi cùng. Cảm giác được sống như người bình thường, nhỏ thôi nhưng với tôi là cả một thay đổi lớn.”
Tại các huyện nông thôn như Hải Hậu, Nghĩa Hưng các tuyến đường liên xã, nhà văn hóa, trạm y tế… cũng đã được yêu cầu đảm bảo yếu tố tiếp cận cho người cao tuổi và người khuyết tật. Đây là bước đi có ý nghĩa, cho thấy xây dựng nông thôn mới không chỉ là làm đường bê tông hay nhà kiên cố, mà là xây dựng môi trường sống nhân văn, bao trùm.
Trong Quy hoạch tỉnh Nam Định thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến 2050, một trong những quan điểm xuyên suốt là phát triển bền vững gắn với công bằng xã hội, trong đó nhấn mạnh vai trò của quy hoạch đa ngành, tích hợp, lấy con người làm trung tâm.
Tỉnh không chỉ quy hoạch phát triển công nghiệp, đô thị và hạ tầng giao thông, mà còn chú trọng đến quy hoạch hệ thống y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao và phúc lợi xã hội theo hướng mở rộng khả năng tiếp cận của người dân, đặc biệt là người khuyết tật, người cao tuổi, phụ nữ và trẻ em.
Quang cảnh trụ Sở HĐND, UBND huyện Trực Ninh.
Để hạ tầng quy hoạch không là rào cản với người khuyết tật
Theo thống kê của Sở Lao động Thương binh và Xã hội, toàn tỉnh Nam Định hiện có khoảng 44.000 người khuyết tật, trong đó phần lớn sống ở khu vực nông thôn. Trong nhiều năm qua, tỉnh đã duy trì tốt chính sách hỗ trợ bảo trợ xã hội, phục hồi chức năng, học nghề và tạo việc làm cho người khuyết tật. Tuy nhiên, chính từ hạ tầng quy hoạch không đồng bộ là rào cản vô hình khiến họ khó tiếp cận các dịch vụ xã hội một cách đầy đủ.
Chính vì thế, khi quy hoạch mới được điều chỉnh và triển khai theo hướng tích hợp, có sự tham gia của người dân, Nam Định đang cho thấy quyết tâm tạo nên một không gian sống không ai bị bỏ lại phía sau. Các công trình công cộng mới đều phải đạt tiêu chí tiếp cận toàn dân. Các khu công nghiệp mới như VSIP Hải Long, KCN Mỹ Thuận, KCN Rạng Đông cũng được yêu cầu xây dựng môi trường làm việc thân thiện cho người yếu thế điều kiện cần để thúc đẩy việc làm bền vững.
Việc tích hợp yếu tố tiếp cận vào quy hoạch ở Nam Định không chỉ thể hiện bằng những văn bản chỉ đạo, mà đã đi vào thực tiễn với việc đường được hạ thấp vỉa hè, đến lối dẫn trong bệnh viện, hay sự thay đổi trong tư duy thiết kế của các dự án nhà ở xã hội. Đây cũng là hướng đi phù hợp với Chiến lược quốc gia về người khuyết tật giai đoạn 2021–2030, trong đó đặt mục tiêu 100% công trình xây mới thuộc sở hữu nhà nước phải bảo đảm điều kiện tiếp cận cho người khuyết tật.
Nam Định đang từng bước khẳng định phát triển bền vững không thể tách rời phát triển bao trùm. Việc quy hoạch không gian sống, hạ tầng giao thông, công trình công cộng… thân thiện với người khuyết tật không chỉ là trách nhiệm, mà còn là thước đo cho một xã hội văn minh. Khi người khuyết tật có thể tự đi chợ, đến trạm y tế, làm việc trong môi trường thuận lợi và sống trong cộng đồng thân thiện, đó không chỉ là thành quả của quy hoạch mà là dấu ấn của một nền hành chính vì con người.
Song Hồng
