Một số giải pháp nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ công nhân trẻ Việt Nam hiện nay

(ĐHVO). Trong công cuộc đổi mới đất nước, tạo dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Đảng ta luôn khẳng định việc giáo dục ý thức giai cấp, tinh thần dân tộc và nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ công nhân trẻ là nhiệm vụ quan trọng góp phần thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Với mục tiêu đó, bài viết đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ công nhân trẻ Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Đặt vấn đề

Bản lĩnh chính trị là tập hợp những phẩm chất tích cực, tiến bộ của mỗi người được thể hiện trong hoạt động chính trị, thể hiện trình độ làm chủ các tình huống chính trị, sự vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách, kiên định mục đích chính trị đã lựa chọn và mang lại những thắng lợi nhất định cho một sự kiện chính trị. Các bộ phận cấu thành bản lĩnh chính trị bao gồm: tri thức chính trị (tri thức lý luận và tri thức kinh nghiệm), niềm tin chính trị, ý chí chính trị. Hiện nay, giai cấp công nhân nói chung, công nhân trẻ nói riêng tham gia lao động ở mọi thành phần kinh tế từ doanh nghiệp nhà nước, tập thể đến doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Trình độ kỹ thuật, tay nghề, trình độ văn hoá của công nhân trẻ trong những năm qua được nâng lên đáng kể, tuy nhiên bản lĩnh chính trị chưa thực sự vững vàng, ý thức giác ngộ giai cấp chưa cao… Để khắc phục tình trạng này, chúng ta cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

Đổi mới công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho công nhân trẻ

Đại hội XIII của Đảng đã nhấn mạnh nhiệm vụ quan trọng trong giai đoạn hiện nay phải: “Tăng cường tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng cho giai cấp công nhân”[1]. Việc nâng cao bản lĩnh chính trị cho công nhân trẻ có thể bằng nhiều con đường với nhiều hình thức và phương pháp khác nhau. Song, dù ở thời kỳ nào, giai đoạn nào của cách mạng, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng vẫn có tầm quan trọng đặc biệt và có tác động trực tiếp đến việc hình thành bản lĩnh chính trị của công nhân nói chung, công nhân trẻ nói riêng. Bởi vì, đội ngũ công nhân trẻ còn gặp nhiều khó khăn trong đời sống, chịu nhiều thiếu thốn cả về vật chất (điều kiện ăn ở, đi lại) và về tinh thần (sinh hoạt, vui chơi, giải trí…). Hơn nữa, đại đa số công nhân trẻ xuất thân từ nông dân lao động, mới vào nghề chưa được giáo dục, bồi dưỡng về truyền thống cách mạng, về lý luận chính trị; một bộ phận chưa nhận thức được đầy đủ vai trò, sứ mệnh lịch sử của giai cấp mình trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước; không ít công nhân còn mơ hồ về ý thức giai cấp, chỉ quan tâm đến lợi ích trước mắt, cục bộ, mà không để ý đến lợi ích căn bản, lâu dài. Trong khi đó, hoạt động của tổ chức chính trị xã hội trong các doanh nghiệp tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất… còn mờ nhạt. Do đó, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho đội ngũ công nhân trẻ trong các khu công nhân tập trung đang được đặt ra cấp bách.

Mục đích của công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng là để góp phần xây dựng giai cấp công nhân nhất là đội ngũ công nhân trẻ ngày càng lớn mạnh, làm cho người công nhân trẻ nhận thức đúng đắn về những cơ hội, khó khăn, những thách thức đang đặt ra đối với toàn dân tộc nói chung, với giai cấp công nhân và nhân dân lao động nói riêng.

Đảng ta kiên định quan điểm giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiền phong là Đảng cộng sản Việt Nam; giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, lực lượng đi đầu trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, lực lượng nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. Sự lớn mạnh của đội ngũ công nhân, nhất là lực lượng công nhân trẻ sẽ là điều kiện tiên quyết đảm bảo thành công của công cuộc đổi mới, đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế. Vì thế bên cạnh việc đào tạo nghề, phổ cập văn hoá, cần phải quan tâm bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, ý thức giai cấp, tinh thần dân tộc cho giai cấp công nhân trẻ.

Trong tình hình hiện nay, để khắc phục những yếu kém trong nhận thức và hiểu biết về lý luận chính trị của đội ngũ công nhân trẻ phải đổi mới công tác giáo dục chính trị tư tưởng theo các hướng sau:

Một là, đổi mới nhận thức cho cả chủ thể và khách thể của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng

Chủ thể của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng ở đây là các tổ chức Đảng, công đoàn, Đoàn thanh niên; khách thể của công tác này là đội ngũ công nhân trẻ.

Trong những năm gần đây, công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho đối tượng công nhân trẻ trong các doanh nghiệp, các khu công nghiệp tập trung chưa được chú ý. Ở nhiều nơi, các tổ chức Đảng, Công đoàn, Đoàn thanh niên còn xem nhẹ công tác này, biểu hiện ở chỗ không làm hoặc làm qua loa, đại khái; với đội ngũ công nhân trẻ, đa số chỉ quan tâm đến những vấn đề cơm áo, gạo tiền, xem việc học tập lý luận chính trị như việc xa lạ, không thực tế, không cần thiết. Do đó phải đổi mới nhận thức về vấn đề này, coi đây là khâu có ý nghĩa quyết định trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ công nhân trẻ. Tổ chức Đảng, Công đoàn, Đoàn thanh niên trong các khu công nghiệp phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, coi đây là nhiệm vụ chính trị số một, hàng đầu.

Hai là, đổi mới nội dung giáo dục chính trị, tư tưởng

Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng bao gồm nhiều nội dung gắn với đời sống chính trị của đất nước, địa phương, doanh nghiệp… Song, có thể khái quát những nội dung cơ bản nhất, nhằm nâng cao ý thức và bản lĩnh chính trị của đội ngũ giai cấp công nhân trẻ trong các khu công nghiệp tập trung, khu chế xuất là:

– Giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh – nền tảng tư tưởng của Đảng.

– Giáo dục về sứ mệnh lịch sử, vị trí, vai trò quan trọng của giai cấp công nhân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

– Giáo dục đường lối, chính sách pháp luật của Nhà nước cho công nhân; nhằm làm cho người công nhân trẻ hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình, tin tưởng và sự lãnh đạo của Đảng.

– Giáo dục truyền thống, tinh hoa văn hoá dân tộc gắn với truyền thống của địa phương, ngành nghề, để người công nhân trẻ cảm thấy tự hào và thấy rõ trách nhiệm của mình trong việc phát huy truyền thống đó.

– Giáo dục chủ trương, nội quy, quy chế của doanh nghiệp, hoạt động của tổ chức Công đoàn, để người công nhân trẻ tự tin trong công việc, đủ bản lĩnh đấu tranh cho những quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người công nhân.

Tài liệu học tập đòi hỏi phải đa dạng, hợp lứa tuổi, hài hoà với điều kiện làm việc. Chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng tài liệu học tập dành cho học viên (công nhân trẻ) lớp bồi dưỡng kết nạp Đảng, những bài giảng chính trị cơ bản trong công nhân lao động (của Ban Tuyên giáo, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam); 5 bài học lý luận chính trị cho đoàn viên thanh niên (của Trung ương Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh)… chú ý những đặc thù của đối tượng trong lao động sản xuất, môi trường sống khu công nghiệp tập trung.

Ba là, nội dung tuyên truyền phải phù hợp, cách tuyên truyền dễ hiểu, ngắn gọn, gắn với thực tiễn địa phương, ngành nghề

Đặc điểm của công nhân trẻ là tuổi đời trẻ, rất nhạy cảm với các cái mới, lại được tiếp xúc với nhiều đối tượng. Vì vậy, tránh cách tuyên truyền có tính chất áp đặt, cứng nhắc. Cách thức tuyên truyền đa dạng, kích thích sự hăng hái của tuổi trẻ. Do đó, việc tổ chức tuyên truyền phải sống động, hấp dẫn, đủ sức lôi kéo công nhân trẻ tự nguyện tham gia.

Kinh nghiệm thực tế cho thấy, trong tuyên truyền dưới dạng lớp học thì phải coi trọng chất lượng, không chạy theo số lượng. Nên mở lớp với số lượng người ít, học ngoài giờ, tổ chức các lớp nhỏ theo ca làm việc, áp dụng các hình thức trực tuyến. Mở lớp rồi phải quản lý chặt chẽ, phải có biện pháp kiểm tra, đánh giá chất lượng học tập. Bên cạnh đó, phải tuyên truyền giáo dục thông qua các phương tiện thông tin ở cơ sở như bảng tin, tờ gấp. Với nội dung ngắn gọn, dễ nhớ, các tài liệu tuyên truyền dưới dạng hỏi – đáp cũng mang lại hiệu quả cao. Ở những nơi có điều kiện dán panô, áp phích, khẩu hiệu có nội dung cần tuyên truyền ngay tại nơi sản xuất, hoặc thành lập các đội truyền thông tổng hợp, lồng ghép các nội dung tuyên truyền vào các hoạt động nghệ thuật, hội thi, hội diễn v.v…

Bốn là, phải tiếp tục củng cố, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền giáo dục chính trị, tư tưởng

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng chỉ rõ: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”[2]. Việc đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp tuyên truyền, nhằm nâng cao ý thức và bản lĩnh chính trị cho đội ngũ công nhân nói chung, lớp công nhân trẻ nói riêng trong các khu công nghiệp tập trung ở nước ta hiện nay có thành công hay không là tuỳ thuộc ở công nhân cán bộ này.

Cho đến nay, công tác tuyên truyền giáo dục chính trị, tư tưởng cho đội ngũ công nhân trẻ trong các khu công nghiệp tập trung còn nhiều bất cập, hạn chế, trong đó có vấn đề về đội ngũ cán bộ tuyên truyền. Đa số ở các khu công nghiệp, đội ngũ cán bộ này vừa thiếu, vừa yếu kém về trình độ, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác tuyên truyền. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc nâng cao ý thức và bản lĩnh chính trị của đội ngũ công nhân.

Trước hết phải xác định: công tác tuyên truyền giáo dục chính trị tư tưởng là một lĩnh vực quan trọng của công tác tư tưởng của Đảng; người làm công tác này phải được chuyên nghiệp hoá. Do đó phải lựa chọn, đào tạo để có được đội ngũ cán bộ tuyên truyền vừa “hồng” vừa “chuyên” với các tiêu chuẩn cụ thể sau:

– Có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất, đạo đức tốt, đủ bản lĩnh đấu tranh chống các quan điểm sai trái, được công nhân tin tưởng, tôn trọng.

– Phải có hiểu biết sâu rộng về những vấn đề tuyên truyền. Khi tuyên truyền phải nắm chắc và hiểu rõ tình hình thực tế, gắn lý luận với thực tế.

– Đối với những cán bộ trực tiếp tham gia giáo dục trong các KCN, ngoài nghiệp vụ tuyên giáo, sức nói truyền cảm còn am hiểu tình hình địa phương, nắm rõ địa bàn – nơi KCN đóng, có thể là người địa phương, xuất thân từ công nhân, sẽ có nhiều thuận lợi hơn.

Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đòi hỏi phải thường xuyên, liên tục. Yêu cầu đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp tuyên truyền luôn đặt ra đối với công tác này. Do đó cần được quan tâm đúng mức, chất lượng, hiệu quả của công tác sẽ được đánh dấu bằng sự chuyển biến trong ý thức và sự biểu hiện cụ thể của bản lĩnh chính trị của người công nhân.

Hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, đảm bảo việc làm, quyền và lợi ích chính đáng cho công nhân, đặc biệt là đội ngũ công nhân trẻ

Đối với người lao động, đặc biệt là đối với đội ngũ công nhân trẻ, trước hết phải đảm bảo việc làm, quyền là lợi ích chính đáng của họ. Có như vậy, người công nhân mới có thể thực hiện tốt các hoạt động khác, trong đó có hoạt động chính trị. Đầu tiên là rà soát, nghiên cứu bổ sung sửa đổi các chính sách, pháp luật về lao động, việc làm và nâng cao đời sống vật chất tinh thần của công nhân.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhắc nhở cán bộ công đoàn: “Phải tuỳ khả năng mà cải thiện đời sống vật chất và văn hoá của công nhân, vì đời sống và văn hoá có khá thì làm việc mới tốt. Cho nên cần chú ý cải thiện sinh hoạt cho công nhân”[3]. Việc làm và thu nhập là vấn đề quan trọng, bức xúc, là mối quan tâm thường nhật của người lao động nói chung, của người công nhân nói riêng. Dưới góc độ chính sách và hoàn thiện cơ chế, để giải quyết vấn đề việc làm và tăng thu nhập cho công nhân cần phải tiếp tục hoàn thiện chính sách lao động, tiền lương, giải quyết thoả đáng các tranh chấp về lao động, tiền lương, hoàn thiện các loại thủ tục đối với lao động, như ký hợp đồng lao động, thoả ước lao động tập thể và thành lập, phát huy vai trò của các tổ chức công đoàn, tổ chức Đảng và Đoàn thanh niên. Để thực hiện tốt mục tiêu này cần tập trung vào một số vấn đề chủ yếu sau:

– Hoàn thiện các loại văn bản quy định áp dụng đối với người lao động nhất là với công nhân trẻ. Các văn bản này đặc biệt chú trọng đến những quy định về tuyển dụng, lựa chọn lao động, chức năng của các cơ quan quản lý lao động; vấn đề đào tạo, đề bạt và sa thải lao động. Các văn bản xử lý tranh chấp về lao động, tiền lương…

– Phát triển các cơ sở đào tạo nghề gắn với nhu cầu của các doanh nghiệp. Khi học nghề, công nhân trẻ phải được đào tạo thêm về tác phong, kỷ luật lao động công nghiệp, ý thức kỷ luật của người công nhân. Các trung tâm dạy nghề ngoài việc đào tạo chuyên môn “thuần tuý” như hiện nay còn phải đảm nhiệm việc đào tạo “nghiệp”. Có như vậy, người lao động sau khi tốt nghiệp mới đáp ứng ngay được yêu cầu công việc của doanh nghiệp, không bị hẫng hụt khi bước vào sản xuất cũng như tiếp xúc với môi trường sản xuất công nghiệp tập trung.

– Hoàn thiện bộ máy hành pháp về quản lý lao động trong các dự án khu công nghiệp, tăng cường hiệu quả của các quy định Nhà nước về lao động, đặc biệt là quy định về ký kết hợp đồng lao động, thoả ước lao động tập thể; xử lý nghiêm minh những trường hợp làm sai quy định về trả công lao động, về thực hiện các chế độ bảo hộ lao động v.v…

– Tổ chức công đoàn cần quan tâm đến công tác bảo vệ các lợi ích chính đáng được pháp luật thừa nhận của công nhân để nâng cao ưu thế của người công nhân trong các doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Có như vậy mới có thể làm thay đổi định hướng nghề nghiệp của thanh niên; tạo cơ sở, niềm tin để thanh niên lựa chọn công việc của mình. Khi thay đổi được nhận thức và định hướng giá trị, thì tính ổn định nghề nghiệp của công nhân trẻ mới được củng cố, ý thức và bản lĩnh chính trị của đội ngũ công nhân trẻ mới được nâng lên.

– Phát huy vai trò của cơ quan thanh tra lao động trong việc kiểm tra, giám sát và thực hiện chính sách lao động và tiền lương, của các doanh nghiệp; mặt khác nâng cao năng lực tổ chức, quản lý khu công nghiêpk; kiện toàn bộ máy quản lý các khu công nghiệp từ Trung ương đến địa phương.

Từ thực tiễn của các nước trong khu vực ở Việt Nam, cần nghiên cứu xây dựng mô hình tổ chức quản lý khu công nghiệp cho phù hợp để các khu này vận hành và quản lý như một tổ chức kinh doanh nhanh nhạy, gọn nhẹ, đủ năng lực và quyền lực đưa ra các quyết sách kịp thời, trong đó có những quyết sách đối với nhà đầu tư và với người lao động.

Đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam trong các doanh nghiệp

Đội ngũ công nhân trẻ gắn bó chặt chẽ với tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Vì vậy, muốn xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, tạo điều kiện để công nhân trẻ rèn luyện và nâng cao bản lĩnh chính trị, trước hết phải xây dựng, củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên, Hội Liên hiệp thanh niên. Ở những doanh nghiệp chưa có tổ chức Đoàn thanh niên phải xúc tiến thành lập nhanh chóng. Ở những doanh nghiệp, KCN đã có tổ chức Đoàn thanh niên cần phải đổi mới nội dung và phương pháp hoạt động.

Trong môi trường cụ thể của các doanh nghiệp, với tính chất đặc thù của từng loại doanh nghiệp (Doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hoá, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp tư nhân…), các phương thức hoạt động của phong trào Đoàn, Hội thanh niên cần phải đa dạng, phong phú, linh hoạt, phù hợp điều kiện cụ thể để lôi cuốn thanh niên, công nhân trẻ tham gia. Trước yêu cầu của thực tiễn, để làm tốt công tác này, cần chú trọng vào các mặt chủ yếu như:

Thứ nhất, tăng cường giáo dục chính trị, truyền thống đạo đức và lối sống cho thanh niên – những công nhân trẻ trong độ tuổi thanh niên.

Trong tuyên truyền giáo dục, phải giúp họ thấy được vị trí, vai trò, nhiệm vụ của người thanh niên đối với sự nghiệp đổi mới đất nước; hiểu rõ truyền thống vẻ vang của Đảng, của dân tộc, truyền thống đoàn kết, ý chí tự cường, tự tôn dân tộc; bộc lộ khát vọng chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu, phát huy tinh thần xung kích tình nguyện vì cộng đồng. Tổ chức Đoàn, Hội cần đề cao giáo dục cho thanh niên lòng yêu lao động, ý thức chấp hành nghiêm túc luật pháp, hình thành lối sống: “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”; giúp thanh niên thực hiện tốt hơn quyền và nghĩa vụ công dân. Đồng thời vận động thanh niên gương mẫu, chấp hành luật pháp, tôn trọng quy ước cộng đồng.

Thứ hai, đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của Đoàn, Hội góp phần rèn luyện và nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên và công nhân trẻ

Muốn vậy, trước hết phải nâng cao tính khoa học, năng lực và hiệu quả công tác, khắc phục bệnh hình thức, hành chính hoá kiểu Nhà nước. Phải đảm bảo và giữ vững vai trò lãnh đạo, định hướng chính trị của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Mặt khác, phải đảm bảo nguyên tắc, yêu cầu hướng đạo cho thanh niên. Tổ chức Đoàn, Hội phải vừa là người lãnh đạo phong trào thanh niên, vừa là người bạn đồng hành của thanh niên, tạo ra các phong trào, các hoạt động có tính chất gợi mở, hướng dẫn phù hợp với tâm lý và điều kiện làm việc của lớp người trẻ tuổi.

Phát huy dân chủ trong mọi hoạt động của công nhân

Phát huy dân chủ trong đời sống xã hội từ cơ sở là một chủ trương đúng đắn của Đảng ta. Ngày 18/12/1998, Bộ Chính trị đã ra Chỉ thị số 30-CT/TW về “Xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở”, thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ ra Nghị định số 07/1999 ban hành Quy chế dân chủ ở doanh nghiệp nhà nước; Tiếp đó, năm 2007 ban hành Nghị định số 87/2007 về thực hiện dân chủ ở công ty cổ phần, trách nhiệm hữu hạn; Năm 2013 Chính phủ ban hành Nghị định số 60/2013/NĐ-CP quy định chi tiết khoản 3 Điều 63 của Bộ luật lao động; Năm 2018 ban hành nghị định số 149/2018/NĐ-CP quy định chi tiết khoản 3 điều 63 của bộ luật lao động về thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi làm việc. Qua hơn 35 năm đổi mới, với hơn 20 năm thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, cùng với việc hoàn thiện thực hiện các Nghị quyết của Đảng, quyền làm chủ của nhân dân đã được phát huy thêm một bước, tạo được bầu không khí cởi mở trong xã hội, củng cố thêm lòng tin của nhân dân vào chế độ. Từ đó khơi dậy những tiềm năng to lớn về vật chất, tinh thần, trí tuệ của nhân dân cho công cuộc đổi mới đất nước.

Đối với người công nhân, trong đó có đội ngũ công nhân trẻ, việc thực hiện quy chế dân chủ, mở rộng dân chủ trong các doanh nghiệp, ở từng địa bàn sẽ có tác động tích cực đến việc nâng cao ý thức chính trị của họ. Tuy nhiên, đây là việc làm rất khó khăn, kết quả của nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Chẳng hạn, thái độ của người sử dụng lao động, chủ doanh nghiệp trong việc triển khai thực hiện QCDC, trong việc xử lý đình công của công nhân, trong giải quyết các mối quan hệ lao động v.v… về phía người công nhân, sự nhận thức về nghĩa vụ, quyền hạn của mình, việc nhận thức và khắc phục những hạn chế của bản thân, ý thức tự giác phấn đấu rèn luyện, vươn lên v.v…

Công nhân trẻ hiện nay hầu như không có thời gian giành cho các hoạt động giao lưu, giải trí, hoạt động văn hoá, thể thao, phải làm tăng ca triền miên từ 10-12 giờ/ngày và 7 ngày/tuần; không biết những điều khoản cụ thể trong Luật lao động. không nắm bắt đầy đủ thông tin về lao động… Việc không nắm bắt đầy đủ thông tin về lao động, việc làm trước khi vào làm tại doanh nghiệp có thể dẫn đến khả năng tự đào thải khỏi các doanh nghiệp. Vì vậy, trước mắt, cần vận dụng một cách tối đa trong phạm vi cho phép Quy chế dân chủ cơ sở vào tham gia xây dựng các nội quy, quy chế hoạt động của các doanh nghiệp (Kể cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài), nhằm mở rộng quyền làm chủ cho công nhân. Qua đó nâng cao ý thức, năng lực làm chủ cho công nhân. Khi người công nhân nhận thức được quyền hạn, nghĩa vụ của mình, phấn khởi, tự chủ trong lao động, sáng tạo sẽ thúc đẩy sản xuất phát triển. Trong môi trường đó, bản lĩnh chính trị của người công nhân được khẳng định và được phát huy.

Các tổ chức Đảng, Công đoàn, Đoàn thanh niên trong các doanh nghiệp cần chỉ dẫn công nhân, nâng cao năng lực thoả thuận, thương lượng, tranh thủ sự hợp tác của người sử dụng lao động, giới chủ để đưa được những nội dung cơ bản liên quan đến việc đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của người lao động vào nội quy, quy chế doanh nghiệp, như:

– Phải công khai để công nhân được biết về phương hướng, nhiệm vụ, định mức lao động, đơn giá tiền lương, tiền làm thêm giờ, chế độ bảo hộ lao động, tiền thưởng, chế độ nâng bậc lương hàng năm, dưỡng sức phục hồi sức khoẻ, tiêu chuẩn chọn công nhân, kết quả sản xuất kinh doanh, kết quả giải quyết các đơn thư khiếu nại tố cáo, Nghị quyết của Đảng uỷ và các tổ chức đoàn thể trong doanh nghiệp.

– Liên quan đến sản xuất, nâng cao năng suất lao động: công nhân được tham gia đóng góp ý kiến vào phương hướng, nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, xây dựng, tổ chức thực hiện nội quy, quy chế của doanh nghiệp. Các giải pháp đổi mới công nghệ, dây chuyền sản xuất, nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, nội dung chủ yếu của hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể.

– Thực hiện quyền dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp của công nhân, thông qua các hình thức chủ yếu như: Hội nghị công nhân lao động hàng năm của doanh nghiệp; Đặt hòm thư góp ý kiến; Cấp uỷ Đảng cơ sở, BCH công đoàn cơ sở, BCH Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cơ sở tổ chức lấy ý kiến của người công nhân về những vấn đề có liên quan đến người lao động theo quy định của pháp luật; Tổ chức thảo luận, thương lượng để xây dựng thỏa ước lao động tập thể và hợp đồng lao động; Tham gia Hội nghị chuyên môn do giám đốc doanh nghiệp, phân xưởng, phòng ban, tổ, đội sản xuất tổ chức v.v…

Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên đặc biệt là phát huy quyền làm chủ của công nhân chính là quá trình lành mạnh hoá đời sống chính trị trong doanh nghiệp. Đây chính là môi trường nuôi dưỡng ý thức chính trị cho công nhân, để từ đó nâng cao hiệu quả của quá trình dân chủ hoá trên các mặt: chính trị, kinh tế, tư tưởng, văn hoá nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị của người công nhân nói chung, đội ngũ công nhân trẻ nói riêng, giúp người công nhân tin tưởng vào đường lối đổi mới đất nước của Đảng; chấp hành nghiêm chỉnh luật pháp, làm theo pháp luật, tự tin trong đấu tranh chống tiêu cực sai trái, sẵn sàng bảo vệ Đảng, Nhà nước trước những âm mưu của các thế lực thù địch với cách mạng, muốn cản trở sự phát triển của đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Ths. Nguyễn Bá Quân

ThS. Phạm Thị Trọng Hiếu

Học viện Chính trị khu vực I

Tài liệu tham khảo

1. Hồ Chí Minh (1995): Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

2. Hồ Chí Minh (1996): Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb CTQG Sự thật, Hà Nội.