Mùa hè hay mùa tang tóc
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ đuối nước ở trẻ em cao nhất khu vực Đông Nam Á. Trong 5 năm gần đây (2020–2024), trung bình mỗi năm có khoảng 3.800–4.000 ca tử vong do đuối nước, trong đó trẻ em chiếm gần 50%. Năm 2021 là năm đáng báo động với 4.019 trường hợp tử vong, theo thống kê từ Bộ Y tế Việt Nam.
Ước tính mỗi ngày có 5–6 trẻ em tử vong vì đuối nước. Điều đáng nói là hơn 90% những trường hợp này có thể phòng tránh được nếu trẻ em được học bơi, được học kỹ năng sinh tồn khi gặp sự cố đối nước và được giám sát tốt hơn. Đơn cử gần đây, ca đuối nước thương tâm của hai anh em trai tại xã An Khánh – TP Hà Nội là một ví dụ điển hình, nếu các cháu được học bới, nếu cháu trên bờ được học kỹ năng…
Trẻ con vốn hiếu động, mùa hè nắng nóng, sông suối ao hồ thành nơi lý tưởng để giải nhiệt, nhưng chỉ một phút lơ là, một cái trượt chân, một cú đùa dai là có thể biến thành bị kịch cho một gia đình.
Hãy bắt đầu từ việc nhỏ nhất: Biết bơi và biết cách bảo vệ mình
Ở nhiều nước phát triển, tỷ lệ trẻ em biết bơi đạt trên 90%, tại Việt Nam theo số liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo đến năm 2023 chỉ có khoảng 35% học sinh từ tiểu học đến trung học phổ thông biết bơi. Nhiều trẻ em từ 10 đến 12 tuổi chưa từng được tiếp cận với bể bơi, càng chưa nói đến kỹ năng thoát hiểm trong nước.
Hãy đưa con đi học bơi, dù chỉ là những kỹ năng đơn giản như nổi ngửa, đạp nước hay bình tĩnh gọi người giúp. Đó là món quà quý hơn mọi thứ bạn có thể mua cho con. Như vụ hai bố con trôi dạt trên biển suốt 13h, kỹ năng sống của ông bố và bản lĩnh của cô con gái đã cứu sống hai bố con họ. Nếu nhà bạn gần ao hồ, hãy rào lại. Nếu con bạn thích ra sông chơi, hãy đi cùng… đừng tin rằng “nó biết rồi” vì tai nạn không trừ, không đợi bất cứ ai.
Người khuyết tật: Những người dễ tổn thương nhất trong nước
Theo điều tra của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Việt Nam hiện có khoảng 6,2 triệu người khuyết tật, trong đó phần lớn không được tiếp cận với các chương trình phòng chống đuối nước. Người khuyết tật vận động, khiếm thị hoặc trí tuệ gặp nhiều hạn chế trong việc nhận biết và phản ứng với nguy hiểm dưới nước.
Thực tế, rất ít chương trình dạy bơi và kỹ năng thoát hiểm được thiết kế riêng cho nhóm đối tượng này. Điều đó khiến họ trở thành những người dễ bị tổn thương nhất khi gặp sự cố liên quan đến nước.
Nếu bạn đang chăm sóc một người khuyết tật, hãy:
- Dạy họ kỹ năng nổi cơ bản (với phao chuyên dụng).
- Không bao giờ để họ đi một mình gần nơi có nước.
- Lắp rào chắn, biển cảnh báo tại khu vực nguy hiểm.
Với các địa phương, hãy nghĩ đến việc thiết kế bể bơi có lối lên xuống cho xe lăn, huấn luyện viên hiểu tâm lý người khuyết tật, và đừng bao giờ để họ đứng ngoài cuộc khi nhắc đến “phòng chống đuối nước”.
Mùa mưa bão: đừng để trẻ em đơn độc giữa dòng lũ
Không chỉ mùa hè, mùa mưa bão cũng là cao điểm của các vụ đuối nước thương tâm. Trẻ em băng qua suối lũ để đến trường, đi chăn trâu, hái rau, tắm mưa… và mãi mãi không trở về. Đọc dòng tin tức ngày 1/8/2025 về tình hình lũ ở Điện Biên, lại tin tức hai cháu nhỏ mất tích trong dòng lũ…những lời cảnh báo rợn người.
Đã đến lúc các địa phương cần có kế hoạch phòng chống đuối nước mùa lũ một cách nghiêm túc:
- Không cho trẻ tự ý đi qua ngầm tràn, suối lũ trong mùa mưa.
- Lập đội “anh lớn – chị lớn” tại các thôn bản để hướng dẫn, hỗ trợ trẻ nhỏ trong mùa mưa bão.
- Mời các cựu quân nhân, ngư dân, bộ đội biên phòng, giáo viên dạy thể chất… những người có kinh nghiệm xử lý tình huống nguy hiểm để huấn luyện kỹ năng phòng tránh tai nạn nước cho học sinh.
Kỹ năng sống còn trong mưa lũ nên được dạy như môn học sinh tồn bắt buộc – từ cách đánh giá dòng nước, tự nổi khi bị cuốn, đến cách giữ ấm nếu rơi vào vùng nước lạnh.
Một xã hội biết yêu thương là xã hội biết phòng ngừa
Chống đuối nước không phải trách nhiệm của riêng ai, dó là công việc của cả cộng đồng:
- Hãy lên tiếng khi thấy trẻ tắm sông không có người lớn.
- Hãy cảnh báo nếu thấy ao hồ không có rào chắn.
- Hãy dành 1 giờ trong mùa hè để dạy CPR (sơ cứu tim phổi) cho thanh niên trong thôn, xóm.
- Hãy chia sẻ kiến thức thay vì chỉ chia sẻ tin buồn.
Chúng ta không thể cứu những đứa trẻ đã ra đi, hưng chúng ta có thể ngăn không để điều đó diễn ra hoặc lặp lại. Mỗi cái phao, mỗi lớp học bơi, mỗi cái nắm tay dắt con qua bờ sông… là một hành động cứu sống. Đừng chờ đến khi có bi kịch mới đi làm chương trình, đừng để mất con mới nghĩ đến học bơi, đừng để tiếng khóc muộn màng thay cho tiếng cười của một mùa hè an toàn.
Hoàng Vũ
