Ảnh kỷ niệm do tác giả cung cấp
Đoàn CCB khu vực các tỉnh phía Bắc, nguyên tiểu đoàn bộ binh 83 (D83) thuộc bộ đội địa phương tỉnh Quảng Ngãi thời kỳ tháng chiến chống Mỹ. Đây là lần thứ 4 Đoàn chúng tôi về thăm chiến trường xưa cách lần thứ 3 tròn 5 năm. Lần này có nhiều đặc biệt hơn các lần trước. Bởi: nhân dịp kỷ niệm 60 năm thành lập đơn vị (3.8.1963 – 3.8.2023) là đơn vị lực lượng vũ trang đầu tiên của tỉnh Quảng Ngãi; nằm trong hoạt động thiết thực cùng cả nước chào mừng CM Tháng Tám và Quốc khách 2.9. Mặt khác một đặc điểm mang tính quyết định đến công tác tổ chức cho chuyến đi là hầu hết anh em CCB đều lứa tuổi “xưa nay hiếm”, có một số đã ở ngưỡng U80, số ít lứa tuổi 60, phần lớn đều sức yếu do bệnh tật, thương bệnh binh, ảnh hưởng bị nhiễm chất hóa học…Tập trung được đủ chuyến xe gần 50 người không hề dễ vì anh em ở rải rác đến 6 hay 7 tỉnh, thành miền Bắc, có người lần đầu tiên biết và đăng ký đi. Bởi vậy công tác tổ chức phải chuẩn bị cả năm trời. Rồi từng thành viên tự chuẩn bị, dự định căn cứ sức khỏe, tài chính, thậm chí còn phải lấy ý kiến đồng thuận từng thành viên trong mỗi gia đình. Trước ngày lên đường khoảng 20 ngày, Ban liên lạc tổng hợp rồi “chốt” số lượng, khi thấy đủ ghế mới hết lo, đi thuê xe. Động tác tìm xe, lái để ký hợp đồng cũng phải cân nhắc kỹ, vừa đảm bảo an toàn, giá cả cần hợp lý. Đã từng có thành viên phát biểu: tính ra chỉ một chuyến đi gia đình phải “cắn răng” mất mấy tấn thóc, gia đình dù nhiều diện tích cấy phải thu hoạch trong mấy mùa…Nếu chỉ nghĩ tốn kém thì không ai dám đi về chiến trường. Cũng rất may các đồng chí trong BLL rất có trách nhiệm, giỏi, có kinh nghiệm trong công tác tổ chức. Mới hay người lãnh đạo chỉ huy không những giỏi trong chiến đấu mà còn phải giỏi trong cả việc “đi chơi”. Đó là đồng chí Vũ Như Lương, nguyên trung tá tiểu đoàn trưởng thể hiện tính kỷ luật, chặt chẽ trong từng phần việc. Đồng chí Vũ Văn Hạnh, nguyên trung úy trợ lý chính trị tiểu đoàn, thể hiện nhanh nhẹn, tình cảm, linh hoạt được anh em quý mến. Chuyến đi tuy dài ngày, phải khắc phục nhiều khó khăn; nhưng đã đảm bảo an toàn tuyệt đối, cả đoàn tạo nên tập thể như một đơn vị chiến đấu, với không khí vui tươi, tình cảm và tình nghĩa.
Đoàn chúng tôi được tập trung tại thành phố Hải Dương. Theo quy định chung, ai cũng trang phục lính có đầy đủ mũ, dày, quân hàm, quân hiệu, Huân, Huy chương. Phần nhiều anh em phải tự mua sắm hết tiền triệu hoặc được cho. Đúng 18 giờ, Đoàn trưởng của chúng tôi tập hợp hàng ngũ, ra mệnh lệnh hành quân. Đoàn còn bố trí kíp máy ghi hình để dự kiến làm chương trình Video cho cả chuyến đi. Đầu xe của đoàn có gắn băng đỏ với hàng chữ vàng nổi bật: “Đoàn CCB D83 các tỉnh phía Bắc về thăm chiến trường xưa. Kỷ niêm 60 năm thành lập tiểu đoàn”; trông thật hùng dũng. Đoàn đi qua các địa phương để đón số anh em từ các tỉnh: Thái Bình, Nam Định…Hệ thống âm thanh trên xe được mở, lời ca tiếng hát vút lên, xe bon bon êm ru trên đường cao tốc, mọi người như trẻ lại quên cả mệt nhọc. Chặng đường đầu tiên được BLL bố trí rất hợp lý từ khi xuất phát đến Quảng Ngãi dài trên 900 km, xe chạy từ 18g hôm trước đến gần 14 giờ hôm sau. Hai lái xe thay nhau cầm lái liên tục. Xe dừng ngắn rất hạn chế khi thật cần thiết. Việc ăn, uống trên xe theo nhu cầu từng người, trên xe có sẵn thức ăn mang theo là: bánh sừng bò, bánh ít, xôi chè, bánh mỳ, trái cây, bia lon, nước ngọt, nước khoáng. Hầu hết đồ ăn, thức uống do gia đình các CCB ủng hộ, số chị em trẻ làm luôn vai trò tiếp viên khi ai yêu cầu. Đảm bảo đời sống cho anh em đầy đủ, an toàn để có sức khỏe làm nên thành công trong hành trình. Ngay chiều hôm ấy, đoàn CCB về tập kết tại Trạm khách của Bộ chỉ huy QS tỉnh, được BLL của tiểu đoàn chu đáo đón tiếp, bố trí đủ chỗ ở, mọi sinh hoạt đời sống được phục vụ đầy đủ. Trung tá AHLLVT Ngô Thanh Trang và các đ/c trong BLL, ngoài ra còn có các thành viên khác đã tình nguyện về đây làm công tác chuẩn bị cho ngày kỷ niệm 60 năm thành lập đơn vị. Cũng tập trung về đây có CCB các nơi như: TP HCM, các tỉnh phía Nam, riêng Đắc Lắc có số CCB về nhiều nhất do Đại tá Phạm Hồng Sơn nguyên Chính trị viên tiểu đoàn, nguyên Tỉnh đội trưởng Đắc Lắc kiêm Phó Chỉ huy mặt trận Tây Nguyên thời kỳ đánh phản động Funro. Anh Sơn tuy tuổi ngoài 80 nhưng rất nhiệt tình vai trò “cố vấn” cho công tác tổ chức. Buổi sáng hôm sau ngay từ sớm đã tấp nập CCB thuộc các phường, xã (TP QN), và các huyện, thị trấn. Trước giờ của buổi lễ tại sân trước Hội trường lớn đông nghịt người, đó là các thế hệ nguyên là cán bộ, chiến sĩ đã từng công tác và chiên đấu trong suốt quá trình thời gian từ ngày thành lập (3.8.1963). Đây là cuộc hội ngộ lớn nhất của cán bộ, chiến sỹ D83 qua các thời kỳ. Các cán bộ gặp lại chiến sỹ của mình, đồng đội gặp nhau nhớ về một thời trai trẻ, có người khi nhập ngũ còn lứa tuổi thiếu niên, hay từ chiến sỹ du kích, từ vùng giải phóng, có nhiều người thoát ra từ vùng địch kiểm soát…Đặc biệt cuộc hội ngộ của các CCB từ hai miền Bắc – Nam thắm tình sâu nặng. Những cái ôm, bắt tay và cả những nụ hôn mặn nồng như người thân gặp lại.
Buổi lễ diễn ra long trọng trong Hội trường lớn sức chứa đến hơn 700 người, nhưng vẫn có hàng trăm đại biểu phải kê thêm ghế ngồi ra ngoài hành lang. Phần đầu diễn ra sôi nổi các tiết mục văn nghệ đặc sắc của đội văn nghệ do đoàn CCB các tỉnh phía Bắc và các tiết mục do đội tuyên truyền văn hóa văn nghệ Bộ chỉ huy QS tỉnh, nhiều tiết mục mang đậm sắc màu quê hương nhưng nội dung chất lượng không thua kém chuyên nghiệp. Anh hùng Ngô Thanh Trang, trưởng BLL đã phát biểu bày tỏ sự cảm ơn đến các cơ quan: Tỉnh ủy, UBND, Tỉnh đội QN và Đắc Lắc, Ban Chỉ huy E584 đã giúp đỡ tạo điều kiện cho Lễ kỷ niệm đặc biệt 60 năm ngày thành lập và chúc mừng những thành tích, những chiến công to lớn có ý nghĩa đối với công cuộc kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của tiểu đoàn 83.Tiếp đó đồng chí Trưởng BLL đã cùng Hội nghị ôn lại lịch sử của đơn vị khởi đầu thành lập tuy nhỏ bé từ vài đại đội vũ trang của huyện Ba Tơ với đơn vị thuộc lực lượng vũ trang QK5; qua quá trình chiến đấu, xây dựng và phát triển cả về số lượng quân số, trang bị vũ khí, đặc biệt trình độ tác chiến, đã trở thành tiểu đoàn độc lập có khả năng bám trụ vùng ven và đồng bằng, đánh địch càn quét kể cả tấn công các căn cứ nhỏ, đôi khi luồn sâu đánh địch ven quận lỵ, thị xã, là lực lượng chính trong việc giữ đất, giành dân, bảo vệ vùng giải phóng, phối hợp cùng các lực lượng hỗ trợ nhân dân nổi dậy diệt ác, phá kìm, tạo thế chính trị ủng hộ cách mạng. Đặc biệt từ khi đơn vị được chiến đấu trong đội hình E94 đã thể hiện cơ động nhanh, sáng tạo, hợp đồng tốt các đơn vị và các lực lượng chính trị của địa phương, góp phần quan trọng trong chiến dịch giải phóng hoàn toàn tỉnh nhà. Theo thống kê đơn vị đã chiến đấu trên 300 trận, diệt nhiều nghìn tên địch, trong đó có nhiều lính Mỹ và chư hầu, đánh thiệt hại nặng cấp trung đoàn, tiêu diệt cấp tiểu đoàn, đại đội, trung đội địch. Về thành tích chiến đấu đơn vị được phong tặng danh hiệu “Đơn vị AHLLVT”, cá nhân đ/c Ngô Thanh Trang được phong tặng danh hiệu “AH LLVT ND”; đơn vị và nhiều cá nhân cán bộ, chiến sỹ được tặng hàng trăm Huân CCC các loại. Ngày nay CCB luôn gương mẫu trong chấp hành tốt các chính sách, luật pháp, tích cực lao động sản xuất và tham gia công tác xã hội, đã góp phần đáng kể cho sự nghiệp xây dựng quê hương giàu đẹp. Thông cảm với những khó khăn của hàng trăm bản thân CCB và gia đình do già yếu, bệnh tật, ảnh hưởng của di chứng chất hóa học; BLL đã trao tặng tượng trưng cho hàng chục trường hợp. AH.Ngô Thanh Trang cũng tỏ lòng ngậm ngùi, không giấu giếm nói đến sự mất mát hy sinh của đơn vị trong kháng chiến đã hy sinh gần 1.000 đồng chí, đa số đều có tuổi đời còn trẻ, có hàng trăm là chiến sĩ nữ. Trong dịp này BLL CCB các tỉnh phía Bắc đã trao quà cho Tỉnh Đảng bộ, UBND, Tỉnh đội QN. BCHQS Tỉnh đã động viên và trao tặng phần quà cho đoàn.
Được sự giúp đỡ tạo điều kiện của BCHQS Tỉnh, BQS huyện đảo Lý Sơn. Đoàn CCB chúng tôi đã có dịp tái thăm hòn đảo quê hương của đặc sản hành, tỏi, nơi đảo tiền tiêu có cột mốc chủ quyền thuộc quần đảo Hoàng Sa bên bờ biển Đông nơi biên hải của Tổ quốc.
Ảnh kỷ niệm do tác giả cung cấp
Trở lại đất liền, đoàn chúng tôi đã đến thăm nhiều thôn, xã, gia đình đơn vị đã từng đóng quân, nơi từng diễn ra các trận đánh đáng nhớ, làm sống lại bao nghĩa tình quân dân, đồng đội. Chúng tôi còn dành thời gian đến thăm Bảo tàng chứng tích Sơn Mỹ – nơi xảy ra vụ thảm sát dã man hơn 500 người dân vô tội do lính Mỹ càn quét bắn giết. Đồng thời đoàn tổ chức viếng, thắp hương cho một số nghĩa trang có các phần bia mộ của các liệt sỹ là cán bộ, chiến sỹ thuộc đơn vị. Thật xúc động trong buổi chiều trên lưng chừng núi thuộc xã Hành Dũng, năm 1964 nơi đây đã xảy ra trận lở núi vùi lấp làm tử nạn 47 cán bộ, chiến sỹ thuộc D83 chúng tôi. Gần đây huyện Nghĩa Hành và nhà tài trợ đã xây dựng một bia tưởng niệm, trở thành địa chỉ văn hóa tâm linh của Tỉnh.
Cuối cuộc hành trình, đoàn chúng tôi lên tỉnh biên giới Đắc Lắc, gặp gỡ và giao lưu với Tiểu đoàn 303 E584 (nguyên D83 được điều động lên Tây Nguyên trong đội hình E584) trong suốt thời gian cùng các LLVTK5 tiêu diệt phản động Fulro và làm nhiệm vụ quốc tế tham gia chiến đấu giải phóng mấy tỉnh phía Bắc CawmPuChia tiêu diệt tập đoàn phản động Polpot. Sau đó đơn vị về nước thuộc LLVT của BCHQS Tỉnh Đắc Lắc. Hai thế hệ phiên hiệu D83 chúng tôi đã không khó trong hòa nhập như những người anh em đồng chí, đêm liên hoan văn nghệ chúng tôi cùng hát vang bài ca “ Truyền thống Tiểu đoàn 83” âm vang hùng dũng tự hào, vút lên ngân xa nơi núi rừng biên cương . Tạm xa những người đồnh đội, chúng tôi trào dâng niềm tự hào về lớp cán bộ, chiến sĩ trẻ, khỏe, có trình độ kiến thức hơn hẳn với lớp đồng đội chúng tôi thời chiến, tận mắt chiêm ngưỡng “cơ ngơi” bề thế của đơn vị; nhìn ánh mắt trong mỗi CCB chúng tôi rạng lên niềm vui.
Ảnh kỷ niệm do tác giả cung cấp
Chặng đường đáng kể và ghi nhớ là từ TP Buôn Ma Thuột đổ đèo Lò Xo dài đến 640 km tới Quảng Nam. Xe chúng tôi qua các tỉnh Gia Lai với bạt ngàn cà phê, cao su xanh mướt. Đến Kon Tum nhớ vế chiến công lẫy lừng Đắc Tô – Tân Cảnh. Tại đây đã dựng tượng đài vô cùng hoành tráng và ấn tượng. Nhìn những dẫy núi cao, dốc, hun hút sâu thẳm đến rùng mình mà người ta ví: dốc Quảng Nam , gan “cộng sản”. Chúng tôi hồi tưởng về những ngày hành quân hồi tháng giêng năm 1969 trời mưa rét, dốc trơn đến tuột hết quai dép cao su “dép Bác Hồ”. Đó cũng là những ngày hành quân “chạm mặt” với chiến trường. Khi đó bị đói nhất (vì hết nguồn thức ăn, thuốc men mang theo), nơi đây xa đường dây vận chuyển, vùng tiếp giáp đồng bằng Quảng Đà xa và quá ác liệt. Trên xe nhìn xuống dốc đổ đèo như rắn cuộn (hèn nào có tên Lò Xo) khiếp kinh đến phải nhắm mắt. Chừng nửa đường về đất Quảng chắc hẳn hành khách qua đây đều dừng lại. Đó cũng là địa chỉ mà BLL đoàn CCB đã ấn định. Chúng tôi dừng xe, mọi người xuống thắp hương đài tưởng niệm cho 29 người bị tử nạn của đoàn CCB phường Kim Liên quận Đống Đa TP Hà Nội trong chuyến về thăm chiến trường xưa xảy ra ngày 21.4.2005. Ai cũng không cầm được nước mắt.
Tiếp tục hành trình ra Bắc, chúng tôi đã đến thắp hương tưởng niệm các Anh hùng Liệt sỹ trong khu tưởng niệm Thành cổ Quảng Trị, lên thắp hương khu nghĩa trang đường Chín. Chúng tôi với niềm thương tiếc , cảm phục và biết ơn trước sự hy sinh lớn lao của các AH LS, càng thấy giá trị của hòa bình hôm nay.
Đoàn chúng tôi còn có nhiều hoạt động giải trí thăm thú khác trên đường về, góp phần phong phú cho chuyến về thăm chiến trường xưa dài ngày thêm ý nghĩa về tình đồng đội nghĩa đồng bào này. (Từ ngày 3-16/8/2023).
CCB Phạm Tạo
