Kinh tế tập thể, với biểu tượng là các hợp tác xã, đã chứng minh được vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội trên toàn thế giới. Và ở Việt Nam, mô hình này cũng đã có những thành quả, thành tựu nhất định trong suốt chiều dài lịch sử từ khi hình thành mô hình này đến nay. Tuy nhiên, mô hình này vẫn chưa được khai thác triệt để, đặc biệt là trong việc tạo điều kiện cho người khuyết tật tham gia vào quá trình sản xuất và kinh doanh. Điều này không chỉ giúp họ cải thiện cuộc sống mà còn tạo ra giá trị kinh tế bền vững cho cả cộng đồng. Chính vì vậy, cần có một mô hình hợp tác xã đặc thù nhằm khai thác tiềm năng của người khuyết tật, đưa họ vào quy trình sản xuất, kinh doanh, và dịch vụ một cách hiệu quả.
Ảnh minh họa – Nguồn Internet
Để hợp tác xã hoạt động hiệu quả với sự tham gia của người khuyết tật, cần đảm bảo một số điều kiện cơ bản sau:
Hạ tầng hỗ trợ: Các cơ sở vật chất của hợp tác xã cần được thiết kế sao cho thân thiện với người khuyết tật. Điều này bao gồm lối đi, thang máy, nhà vệ sinh, và các khu vực làm việc được bố trí hợp lý, đảm bảo an toàn và thuận tiện cho tất cả mọi người…
Đào tạo và nâng cao kỹ năng: Người khuyết tật cần được đào tạo kỹ năng cần thiết cho các công việc cụ thể trong hợp tác xã. Chẳng hạn như thủ công mỹ nghệ, dịch vụ chăm sóc khách hàng, quản lý kho, hay các công việc văn phòng. Những khóa học này không chỉ tập trung vào kỹ năng nghề nghiệp mà còn bao gồm các kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, và quản lý thời gian…
Tạo điều kiện làm việc linh hoạt: Hợp tác xã sẽ phát triển các mô hình làm việc linh hoạt, cho phép người khuyết tật làm việc bán thời gian hoặc làm việc từ xa nếu cần thiết. Điều này giúp họ cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân, đồng thời tăng cường sự tham gia của họ vào nền kinh tế.
Từ đó, góp phần tăng thêm mục đích của hợp tác xã không chỉ dừng lại ở việc kết nối và hỗ trợ doanh nghiệp, mà còn là một cầu nối giúp người khuyết tật hòa nhập xã hội và đóng góp cho nền kinh tế. Có thể dẫn chứng cụ thể:
Tạo việc làm cho người khuyết tật: Hợp tác xã sẽ là nơi cung cấp việc làm ổn định và phù hợp với khả năng của người khuyết tật. Qua đó, họ không chỉ có thu nhập mà còn có cơ hội phát triển bản thân, học hỏi thêm kiến thức và kỹ năng mới.
Phát triển sản phẩm và dịch vụ dành riêng cho người khuyết tật: Hợp tác xã có thể phát triển các sản phẩm và dịch vụ đặc thù, đáp ứng nhu cầu của người khuyết tật, như dụng cụ hỗ trợ, thiết bị y tế, hoặc các dịch vụ chăm sóc đặc biệt. Điều này không chỉ mở ra thị trường mới mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của họ.
Hỗ trợ khởi nghiệp: Hợp tác xã sẽ hỗ trợ những người khuyết tật có ý tưởng kinh doanh khởi nghiệp bằng cách cung cấp vốn, đào tạo, và kết nối với các nguồn lực cần thiết. Điều này giúp họ hiện thực hóa ước mơ kinh doanh của mình trong một môi trường an toàn và được hỗ trợ.
Có thể thấy, hợp tác xã với sự tham gia của người khuyết tật hướng tới việc xây dựng một cộng đồng kinh tế bền vững, nơi mọi thành viên đều có quyền và cơ hội phát triển bình đẳng. Chính vì vậy, để thực hiện tốt và hiệu quả mô hình này, cũng cần quan tâm đến một số vấn đề như sau:
Xây dựng quỹ hỗ trợ tài chính: Quỹ này sẽ giúp đỡ các thành viên khuyết tật khi họ gặp khó khăn trong cuộc sống hoặc kinh doanh. Ví dụ, quỹ có thể cung cấp các khoản vay không lãi suất hoặc lãi suất thấp để hỗ trợ họ mở rộng kinh doanh hoặc vượt qua các giai đoạn khó khăn.
Mở rộng quy mô và phạm vi hoạt động: Hợp tác xã sẽ dần mở rộng quy mô, từ các nhóm nhỏ trong một khu vực lên thành mạng lưới các hợp tác xã liên kết trên toàn quốc. Mạng lưới này sẽ không chỉ hỗ trợ kinh doanh mà còn tạo ra một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện cho người khuyết tật.
Phát triển trụ sở và văn phòng đại diện: Các trụ sở và văn phòng đại diện của hợp tác xã sẽ được đặt tại những khu vực có đông người khuyết tật, nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho họ tham gia và tiếp cận các dịch vụ của HTX.
Và để có thể khuyết khích cũng như đảm bảo sự tham gia của người khuyết tật cũng như hỗ trợ người khuyết tật của mô hình hợp tác xã này cần lưu ý đến một số nguyên tác cũng như hình thức tham gia của người khuyết tật. Trong đó, có thể kể đến các nguyên tắc như:
Nguyên tắc bình đẳng và không phân biệt: Tất cả thành viên, bao gồm người khuyết tật, đều có quyền lợi và trách nhiệm như nhau trong HTX. Mọi quyết định đều được đưa ra dựa trên sự đồng thuận của đa số, đảm bảo mọi tiếng nói đều được lắng nghe.
Nguyên tắc tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau: Các thành viên cần cam kết tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau, đặc biệt là đối với người khuyết tật. Sự hỗ trợ có thể bao gồm việc chia sẻ kinh nghiệm, cung cấp thông tin hữu ích, hoặc giúp đỡ trong các công việc mà họ gặp khó khăn.
Nguyên tắc tuân thủ pháp luật và đạo đức: HTX và các thành viên phải tuân thủ mọi quy định pháp luật hiện hành, cũng như các nguyên tắc đạo đức trong kinh doanh. Điều này đảm bảo rằng HTX sẽ hoạt động một cách minh bạch và bền vững cũng như lường trước và tránh được các rủi ro trong quá trình hoạt động.
Về hình thức tham gia thì có thể đảm bảo mọi người được tự do lựa chọn cũng như có nhiều hình thức đảm bảo sự phù hợp với nhu cầu và thực tiễn của người khuyết tật. Ví dụ như:
Tham gia trực tuyến và trực tiếp: HTX sẽ tổ chức các buổi gặp mặt trực tiếp hàng tuần, cũng như các hoạt động trực tuyến để người khuyết tật có thể tham gia một cách thuận tiện. Các buổi gặp mặt này không chỉ là dịp để giao lưu mà còn là cơ hội để trao đổi kinh nghiệm, tìm kiếm cơ hội kinh doanh mới.
Chia sẻ thông tin và tài nguyên: Mỗi thành viên sẽ được khuyến khích chia sẻ thông tin về sản phẩm, dịch vụ, và các mối quan hệ mà họ có. HTX sẽ đóng vai trò như một cầu nối, giúp biến những thông tin này thành cơ hội kinh doanh cho các thành viên.
Hợp đồng hợp tác kinh doanh: Khi các thành viên tìm thấy cơ hội hợp tác, HTX sẽ hỗ trợ trong việc soạn thảo và ký kết các hợp đồng, đảm bảo rằng mọi giao dịch đều minh bạch và công bằng.
Ngoài ra, cùng với một số nguyên tắc và các hình thức tham gia, thì để đảm bảo hoạt động của hợp tác xã diễn ra một cách ổn định, bền vững, hiệu quả cần có các chế tài rõ ràng đối với những hành vi vi phạm, bao gồm:
Cảnh cáo và phạt tiền: Những thành viên vi phạm điều lệ hoạt động của hợp tác xã, chẳng hạn như không thanh toán phí môi giới theo hợp đồng, sẽ bị cảnh cáo và có thể bị phạt tiền ở mức độ nhất định và tùy mức độ vi phạm.
Khai trừ khỏi HTX: Nếu thành viên tiếp tục vi phạm hoặc có những hành vi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hợp tác xã, họ sẽ bị khai trừ sau khi được sự đồng ý của ít nhất 50% các thành viên khác.
Theo quy định của pháp luật: Cùng với việc xử lý theo chế tài, quy chế của hợp tác xã; hợp tác xã có thể chủ động phối hợp thậm chí là tố giác các hành vi vi phạm pháp luật nếu có trong quá trình hoạt động để đảm bảo hoạt động của hợp tác xã một cách minh bạch, đúng mục đích.
Có thể thấy, mô hình hợp tác xã với sự tham gia của người khuyết tật không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần xây dựng một xã hội nhân văn và công bằng hơn. Để mô hình này phát triển thành công, cần có sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền, các tổ chức xã hội, và đặc biệt là sự cam kết từ tất cả các thành viên tham gia. Hợp tác xã sẽ trở thành nơi mà mọi người, không phân biệt khả năng hay tình trạng sức khỏe, đều có thể chung tay góp sức để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
Hùng Cường
